Ειδική Παροχή Προστασίας Μητρότητας

Της Ρούλας Σαλούρου
Η ειδική 6μηνη άδεια μητρότητας, που θεσμοθετήθηκε, για τις ασφαλισμένες στο ΙΚΑ, με τον τελευταίο ασφαλιστικό νόμο, φέρνει κατά μία έννοια τις γυναίκες εργαζόμενες στον ιδιωτικό τομέα στην ίδια μοίρα με τις γυναίκες δημοσίους υπαλλήλους, αφού δικαιούνται άδειες συνολικά έως και 13,5-14 μήνες.
Βέβαια, στον ιδιωτικό τομέα, το εάν μια νέα μητέρα θα εξαντλήσει το σύνολο των ημερών άδειας που δικαιούται έγκειται και στην ευχέρεια του εργοδότη, ενώ ο... μισθός που λαμβάνει από τον ΟΑΕΔ κατά τη διάρκεια της 6μηνης άδειας, είναι πολύ μικρός, αφού δεν ξεπερνά τα 740 ευρώ, μικτά.
Αντίθετα, στο δημόσιο, οι αποδοχές είναι πλήρεις, η άδεια είναι αδιαπραγμάτευτη, εκτός εάν αντί για τη νέα μητέρα, κάνει χρήση του δικαιώματος ο σύζυγος.
Για τις γυναίκες ελεύθερους επαγγελματίες που ασφαλίζονται στον ΟΑΕΕ, δεν προβλέπεται ειδική άδεια μητρότητας.
Ο Νόμος Πετραλιά θέσπισε για πρώτη φορά, μείωση κατά 50% των εισφορών κατά τους πρώτους 12 μήνες μετά από τη γέννηση κάθε παιδιού.

Το Capital.gr παρουσιάζει αναλυτικά όσα ισχύουν για τις μητέρες ασφαλισμένες σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, καθώς και για τις μητέρες ελεύθερους επαγγελματίες.

Επιπλέον 6 μήνες, υπό προϋποθέσεις και μόνο για τις ασφαλισμένες στο ΙΚΑ. Οι εργαζόμενες μητέρες του ιδιωτικού τομέα, δικαιούνται άδεια μητρότητας συνολικής διάρκειας περίπου 4 μηνών (17 εβδομάδων). Οι πρώτες 8 εβδομάδες χορηγούνται υποχρεωτικά πριν από την πιθανή ημερομηνία του τοκετού και ονομάζονται άδεια κύησης, ενώ οι υπόλοιπες 9 εβδομάδες δίνονται μετά από τον τοκετό (άδεια λοχείας). Η άδεια αυτή, δίνεται ανεξάρτητα από το χρόνο εργασίας της μητέρας, ενώ δεν έχει σημασία εάν είναι με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου, ορισμένου, ή αορίστου χρόνου. Μετά τη λήξη της οι εργαζόμενες μητέρες δικαιούνται μειωμένο κατά 1 ώρα την ημέρα ωράριο εργασίας (χωρίς μείωση αποδοχών) για συνολικά 30 μήνες.
Εναλλακτικά μπορούν να έχουν μειωμένο ωράριο κατά 2 ώρες την ημέρα για τους πρώτους 12 μήνες και 1 ώρας για 6 επιπλέον μήνες μετά τη λήξη της άδειας λοχείας, εφόσον υπάρχει συμφωνία με τον εργοδότη. Εφόσον συμφωνήσει ο εργοδότης, εναλλακτικά με τις δύο παραπάνω επιλογές, η μητέρα μπορεί αντί για μειωμένο ωράριο, να πάρει συνεχόμενη άδεια με αποδοχές, διάρκειας περίπου 3,5 μηνών. Αυτή την άδεια φροντίδας παιδιού, με τις τρεις εναλλακτικές δυνατότητες, μπορεί να την πάρει ο εργαζόμενος πατέρας του παιδιού, εφόσον δεν κάνει χρήση η μητέρα.
Από τον περασμένο Απρίλιο, το υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, μέσω τις ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, θεσμοθέτησε μόνο για τις μητέρες που είναι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ, και αυτό υπό προϋποθέσεις) τη δυνατότητα επιπλέον 6μηνης άδειας, της λεγόμενης «ειδικής άδειας μητρότητας». Τα χρήματα στη νέα μητέρα, τα οποία έχουν οριστεί σε 739,56 ευρώ το μήνα μικτά (όπως αναπροσαρμόσθηκαν από την 1η Μαΐου) τα καταβάλει ο ΟΑΕΔ.
Κατά συνέπεια, οι ασφαλιστικές εισφορές αφαιρούνται από το παραπάνω ποσό, με αποτέλεσμα ο Οργανισμός να καταβάλλει τελικώς πολύ μικρότερο ποσό στη νέα μητέρα.
Δικαιούχοι της ειδικής εξάμηνης άδειας, είναι οι μητέρες, οι οποίες, κατά την έναρξή της απασχολούνταν με καθεστώς πλήρους απασχόλησης, έχουν ενεργή εργασιακή σχέση οποιασδήποτε μορφής (ορισμένου ή αορίστου χρόνου), είναι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ - ΕΤΑΜ και υπάγονται στο άρθρο 9 της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας 2004-2005. Αυτό έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση της ΓΣΕΕ, καθώς οι εξαιρέσεις και οι συσταλτικές ερμηνείες, περιορίζουν το πεδίο εφαρμογής μιας κατ’αρχήν θετικής νομοθετικής πρωτοβουλίας, η οποία όμως κατά την εφαρμογή της έχει λάβει αρνητικά χαρακτηριστικά, προκαλώντας απογοήτευση, αίσθημα αδικίας και αντιδράσεις μεγάλου αριθμού εργαζόμενων μητέρων.
Με εγκυκλίους έχουν αποκλειστεί οι εργαζόμενες μητέρες σε Τράπεζες, Ασφαλιστικές Εταιρίες, Ναυτιλιακά Γραφεία και Πρακτορεία, μητέρες που είναι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, όμως οι παροχές μητρότητας βάρυναν άλλους φορείς πχ τέως ΤΑΞΥ, ή μητέρες εργαζόμενες στο Δημόσιο Τομέα με σύμβαση ή συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου.
Ημερομηνία έναρξης της ειδικής παροχής προστασίας της μητρότητας ορίζεται η επομένη της λήξης της άδειας κυοφορίας-λοχείας του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή και της κανονικής αδείας (εφόσον αυτό είναι απαραίτητο με βάση τις ετήσιες προθεσμίες για την χορήγησή της) ή και της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας που προβλέπεται από το άρθρο 9 της ΕΓΣΣΕ των ετών 2004-2005.
Υπολογίζεται πως, υπό προϋποθέσεις, μια νέα μητέρα ασφαλισμένης το ΙΚΑ μπορεί να λάβει συνολικά έως και 14,5 μήνες άδεια. Να σημειωθεί ότι μπορεί να γίνει χρήση του συνόλου ή τμήματος της 6μηνης άδειας, χωρίς δυνατότητα μεταφοράς ή χρήσης της σε άλλη χρονική στιγμή.Εφόσον ζητηθεί εγγράφως από την εργαζόμενη, ο εργοδότης δεν έχει δυνατότητα άρνησης.

Καθώς το «μισθό» τον καταβάλει ο ΟΑΕΔ, η ενδιαφερόμενη μητέρα, ή αντιπρόσωπός της, οφείλει να υποβάλλει αίτηση στην τοπική υπηρεσία του Οργανισμούς, στον τόπο κατοικίας της, προσκομίζοντας τα απαιτούμενα δικαιολογητικά.
α. βεβαίωση εργοδότη, από την οποία θα προκύπτει η ενεργή εργασιακή σχέση κατά την έναρξη της άδειας μητρότητας, το είδος, η μορφή, η διάρκεια της εργασιακής σχέσης, οι μηνιαίες αποδοχές, η ημερομηνία πρόσληψης και προκειμένου για τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου η ημερομηνία λήξης τους, καθώς και η λήψη της ετήσιας κανονικής άδειας, που ενδεχομένως χορηγήθηκε μετά την άδεια λοχείας ή την ισόχρονη προς το μειωμένο ωράριο άδειας. Το σχετικό έντυπο παρέχεται από τον ΟΑΕΔ ή αντλείται από την ιστοσελίδα του.
β. αντίγραφο απόφασης επιδόματος μητρότητας (κυοφορίας - λοχείας) από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
γ. υπεύθυνη δήλωση της δικαιούχου, με την οποία αναλαμβάνει την υποχρέωση να γνωστοποιήσει εντός 8 ημερών στην Υπηρεσία του ΟΑΕΔ οποιαδήποτε μεταβολή της εργασιακής της σχέσης. Στην ίδια δήλωση θα αναφέρονται ο αριθμός μητρώου της ασφαλισμένης στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και ο αριθμός φορολογικού μητρώου
δ. αριθμός λογαριασμού (ΙΒΑΝ) Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος της δικαιούχου (φωτοτυπία της αντίστοιχης σελίδας του βιβλιαρίου τραπέζης).

Ο χρόνος απουσίας από την εργασία λογίζεται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας για τον υπολογισμό της άδειας, της προϋπηρεσίας, τον καθορισμό της αμοιβής και της αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης αλλά και κάθε δικαιώματος που απορρέει από τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας κλπ.
Παράλληλα, είναι και συντάξιμος χρόνος, αφού ο ΟΑΕΔ υποχρεούται να αποδίδει στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ τις προβλεπόμενες εισφορές για τον κλάδο σύνταξης.
Η ειδική αυτή άδεια διακόπτεται εφόσον η δικαιούχος παραιτηθεί, προσληφθεί και απασχοληθεί από νέο εργοδότη, αν με αίτησή της ζητήσει τη διακοπή της, καθώς και σε κάθε περίπτωση λύσης της εργασιακής σχέσης, εντός του εξαμήνου.
Επίσης, πρέπει να τονίζεται ότι ισχύει απαγόρευση απόλυσης έως και ένα έτος από τον τοκετό, εκτός εάν ισχύει σπουδαίος λόγος ο οποίος δεν σχετίζεται με μειωμένη απόδοση της γυναίκας λόγω της βιολογικής της κατάστασης.

Στην περίπτωση της ειδικής άδειας, ο πατέρας δεν μπορεί να κάνει χρήση του δικαιώματος.

Δημόσιο:
Εως και 15 μήνες εκτός υπηρεσίας, με πλήρεις αποδοχές
Έως και 15 μήνες εκτός υπηρεσίας μπορεί να μείνουν οι νέες μητέρες δημόσιοι υπάλληλοι, αστυνομικοί, ειδικοί φρουροί και συνοριοφύλακες, καθώς στις υπαλλήλους που κυοφορούν, χορηγείται άδεια μητρότητας με πλήρεις αποδοχές 2 μήνες πριν και τρεις 3 μήνες μετά τον τοκετό.
Σε περίπτωση απόκτησης τέκνου πέραν του 3ου, η μετά τον τοκετό άδεια προσαυξάνεται κάθε φορά κατά 2 μήνες.
Η άδεια λόγω κυοφορίας χορηγείται ύστερα από βεβαίωση του θεράποντος ιατρού για τον πιθανολογούμενο χρόνο τοκετού.Όταν ο τοκετός πραγματοποιείται σε χρόνο μεταγενέστερο από αυτόν που είχε πιθανολογηθεί αρχικά, η άδεια που είχε χορηγηθεί, παρατείνεται μέχρι την πραγματική ημερομηνία του τοκετού, χωρίς αυτή η παράταση να συνεπάγεται αντίστοιχη μείωση του χρόνου της άδειας που χορηγείται μετά τον τοκετό.
Όταν ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο προγενέστερο από αυτόν που είχε αρχικά πιθανολογηθεί, το υπόλοιπο της άδειας χορηγείται μετά τον τοκετό, ώστε να εξασφαλιστεί συνολικός χρόνος άδειας πέντε (5) μηνών.
Σε κυοφορούσες υπαλλήλους που έχουν ανάγκη ειδικής θεραπείας, μετά την εξάντληση της αναρρωτικής άδειας με αποδοχές, χορηγείται κανονική άδεια κυοφορίας με αποδοχές, μετά από βεβαίωση θεράποντος ιατρού και διευθυντή γυναικολογικής ή μαιευτικής κλινικής ή τμήματος δημόσιου νοσηλευτικού ιδρύματος.
Στις γυναίκες που υιοθετούν τέκνο, χορηγείται άδεια 3 μηνών με πλήρεις αποδοχές εντός του πρώτου εξαμήνου μετά την περαίωση της διαδικασίας της υιοθεσίας, εφόσον το υιοθετημένο τέκνο είναι ηλικίας έως 6 ετών.
Ένας μήνας από την άδεια αυτή μπορεί να καλύπτει απουσία της υπαλλήλου κατά το προ της υιοθεσίας διάστημα.
Μετά από την συνολικά 5μηνη άδεια, της μητέρας δημοσίου υπαλλήλου, μειώνεται κατά δύο ώρες, ο χρόνος εργασίας του γονέα υπαλλήλου που επιλέγει να κάνει χρήση του δικαιώματος αυτού. Βασική προϋπόθεση θα έχει παιδί ηλικίας έως 2 ετών. Κατά μία 1 ώρα, μειώνεται ο χρόνος ημερήσιας εργασίας, εφόσον έχει τέκνα ηλικίας από 2 έως 4 ετών. Εφόσον δεν κάνει χρήση του μειωμένου ωραρίου, ο γονέας δικαιούται 9 μήνες άδεια με αποδοχές για ανατροφή του παιδιού.
Για το γονέα που είναι άγαμος ή χήρος ή διαζευγμένος ή έχει αναπηρία 67% και άνω, το κατά μία ώρα μειωμένο ωράριο συνεχίζεται για επιπλέον 6 μήνες, ενώ η άδεια αυξάνεται κατά ένα μήνα (συνολικά άδεια μετ’ αποδοχών διάρκειας 10 μηνών).
Αν και οι δύο γονείς είναι υπάλληλοι, με κοινή τους δήλωση που κατατίθεται στις υπηρεσίες τους καθορίζεται ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση του μειωμένου ωραρίου ή της άδειας ανατροφής, εκτός αν με την ανωτέρω κοινή τους δήλωση καθορίσουν χρονικά διαστήματα που ο καθένας θα κάνει χρήση, αλλά πάντοτε διαδοχικώς και μέσα στα προβλεπόμενα χρονικά όρια.
Αν κάποιος σύζυγος εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα, εφόσον δικαιούται όμοιων ολικώς ή μερικώς διευκολύνσεων, ο δημόσιος υπάλληλος δικαιούται να κάνει χρήση των διευκολύνσεων, κατά το μέρος που η σύζυγος αυτού ή ο σύζυγος αυτής δεν κάνει χρήση των δικών της ή των δικών του δικαιωμάτων ή κατά το μέρος που αυτά υπολείπονται των διευκολύνσεων που προβλέπει ο δημοσιοϋπαλληλικός κώδικας.
Αν η σύζυγος του υπαλλήλου δεν εργάζεται ή δεν ασκεί οποιοδήποτε επάγγελμα, ο σύζυγος δεν δικαιούται να κάνει χρήση των διευκολύνσεων, εκτός αν λόγω σοβαρής πάθησης ή βλάβης κριθεί ανίκανη να αντιμετωπίζει τις ανάγκες ανατροφής του παιδιού, σύμφωνα με βεβαίωση της Δευτεροβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής στην αρμοδιότητα της οποίας υπάγεται ο υπάλληλος.
Σε περίπτωση διάστασης, διαζυγίου, χηρείας ή γέννησης τέκνου χωρίς γάμο των γονέων του, την άδεια εγκυμοσύνης και τις διευκολύνσεις, τις δικαιούται ο γονέας που ασκεί την επιμέλεια.

Ελευθεροι επαγγελματίες.
Μείωση εισφορών κατά 50% στις γυναίκες ασφαλισμένες στον ΟΑΕΕ Για τις γυναίκες ελεύθερους επαγγελματίες που ασφαλίζονται στον ΟΑΕΕ, δεν προβλέπεται ειδική άδεια μητρότητας. Οι ίδιες, με βάση τις ανάγκες τους και την οικονομική τους δυνατότητα, επιλέγουν για ποιο διάστημα δεν θα εργαστούν και φυσικά δεν θα έχουν εισοδήματα.
Όμως, με το γνωστό «Νόμο Πετραλιά», θεσπίστηκε για πρώτη φορά για τις συγκεκριμένες μητέρες, μείωση κατά 50% των εισφορών κλάδου κύριας σύνταξης που τις βαρύνουν κατά τους πρώτους 12 μήνες που έπονται εκείνου της γέννησης κάθε παιδιού.
Για τους κλάδους κύριας ασφάλισης-σύνταξης αυτοαπασχολουμένων που προβλέπεται καταβολή μειωμένων εισφορών από άλλη αιτία δεν επιτρέπεται η συσσώρευση μειώσεων αλλά ισχύει το μεγαλύτερο ποσοστό μείωσης. Στην περίπτωση δε, που θα υπάρξει νέος τοκετός πριν από την λήξη του πρώτου 12μηνου τότε θα αρχίζει νέο χρονικό διάστημα από τoν επόμενο μήνα του δεύτερου τοκετού και μετά.

Λοιπές περιπτώσεις.
Οι ασφαλισμένες στην προαιρετική ασφάλιση δεν δικαιούνται μειωμένου ασφαλίστρου καθώς επίσης και οι «νέες» (Ν.2084/92) ασφαλισμένες που με δική τους βούληση επέλεξαν να ασφαλιστούν σε δεύτερο φορέα. Η μειωμένη ασφαλιστική εισφορά θα γίνεται μόνο από τον φορέα της υποχρεωτικής ασφάλισης.

Για τις «παλαιές» ασφαλισμένες (Ν.2084/92) όπου υπάρχει παράλληλη υποχρεωτική ασφάλιση το δικαίωμα καταβολής μειωμένης ασφαλιστικής εισφοράς ασκείται και στους δυο φορείς. Προκειμένου η ασφαλισμένη νέα μητέρα να τύχει της μείωσης των εισφορών του κλάδου σύνταξης θα πρέπει:
α) Να καταθέσει σχετική αίτηση και να προσκομίσει Ληξιαρχική πράξη γέννησης του τέκνου.
β) Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης.